Henüz birkaç yıl öncesine kadar son derece gergin olan Türkiye-Suudi Arabistan ilişkilerinde, bugünlerde ikinci bahar havası yaşanıyor. Ekim 2018'de Suudi gazeteci Cemil Kaşıkçı'nın Suudi Arabistan'ın İstanbul Başkonsolosluğunda öldürülmesi sonrasında başlayan kriz, sonraki yıllarda iki ülkenin hem siyasi hem de ticari ilişkilerini bitme noktasına getirmişti. Ancak cinayetin üzerinden geçen altı yılın sonunda, taraflar yaşananları geride bırakıp unutmayı tercih ediyor. Şimdilerde her iki ülke de ekonomik iş birliklerini nasıl ilerleteceklerine odaklanmış durumda.

İş dünyası akın akın Riyad yolcusu

Kaşıkçı krizi sonrası ikili ilişkilerin en fazla canlandığı yıl ise geride bırakmaya hazırlandığımız 2024 oldu. Henüz yılın başında, 16 Şubat’ta İstanbul’da gerçekleştirilen Türkiye-Suudi Arabistan Yatırım ve İş Forumu, iki ülkenin hem iş dünyasını hem de siyasi karar vericilerini buluşturmuş; zirvede bir konuşma yapan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Suudi Arabistan'ı kastederek, “Türkiye'nin iş insanlarına doğru dönüyorlar. Onlar da Türk şirketleriyle çalışmak istiyorlar" demişti.

Bu zirveden bir ay sonra Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD), 27. Uluslararası İş Forumu'nu (IBF) Suudi Arabistan'da gerçekleştirdi. Forum kapsamında toplamda dört şehir gezildi ve bu gezilerde binden fazla Türk ve Suudi iş adamı bir araya geldi. Riyad, Cidde, Mekke ve Medine'deki etkinlikler sekiz günden fazla sürdü.

MÜSİAD'dan 2,5 ay sonra, bu kez de hükümete karşı eleştirileriyle bilinen TÜSİAD, Suudi Arabistan'ın yolunu tuttu. Haziran ayı başında üç günlüğüne Suudi Arabistan'a giden TÜSİAD Yönetim Kurulu, bakanlıklar, iş dünyası, ticaret odaları ve Suudi Arabistan'ın önde gelen aileleriyle bir araya geldi.

İki ülke arasındaki en önemli buluşma ise 11 Kasım'da gerçekleşti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 11 Kasım'da "İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Arap Ligi Olağanüstü Ortak Zirvesi" için bulunduğu Riyad'da, iki yıl aradan sonra Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile görüştü. Zirvenin yapıldığı oteldeki görüşme, basına kapalı gerçekleşti.

İhracatta sıfır noktasından zirveye

Türkiye ile Suudi Arabistan arasındaki ticaret hacmi uzun yıllardır 5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşiyor. Yıllara göre farklılık gösterse de bu ticaretten her yıl yaklaşık 2,5-3 milyar dolarlık pay alan Türkiye'nin Suudi Arabistan'a ihracatı Kaşıkçı krizinden sonra 2021 yılında 265 bin dolara kadar gerileyerek dibe vurmuştu. Bu dönemde Türkiye'nin Suudi Arabistan'dan yaptığı ithalat ise hiç durmadan, aynı miktarlarda devam etti.

2022'de Erdoğan ve Bin Selman arasındaki buzların erimeye başlaması ile ticaret yeniden hızlandı. 2022 sonunda Suudi Arabistan'a olan ihracat bir önceki yıla göre yüzde 450 artarak 1,5 milyar dolar seviyesine, 2023 sonunda ise 2,6 milyar dolara çıktı. TÜİK verilerine göre, 2024'ün Ocak-Eylül dönemine bakıldığında ise Suudi Arabistan'a ihracatta 2,9 milyar dolar ile rekor kırılmış olması dikkat çekiyor. İhracatta makine, halı ve mobilya öne çıkarken ithalatta ise plastik ve organik kimyasallar ilk sırada yer alıyor.

"Türk ürünlerine yoğun ilgi var"

DW Türkçe'ye konuşan Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği (AKAMİB) Başkan Yardımcısı Bülent Aymen, Suudi Arabistan ile ticaretin hızla büyüdüğüne işaret ediyor. Son olarak 4-7 Kasım tarihlerinde Riyad'da düzenlenen "Hatay Mobilya ve Aksesuarları URGE Projesi" kapsamında Hatay merkezli sekiz firmanın 70 Suudi firma ile toplam 290'ın üzerinde ikili iş görüşmesi gerçekleştirdiğini anlatan Aymen, "Neredeyse her ay Suudi Arabistan'a ihracatımızı yüzde 80 artırıyoruz. Özellikle mobilya ve müteahhitlik alanlarında sürekli fuar, görüşme yapıyoruz. Suudi Arabistan'da Türk ürünlerine yoğun bir ilgi var" diye konuşuyor.

Suudi Arabistan pazarının pek çok sektörde olduğu gibi, Türk mobilya sektörü için de büyük fırsatlar sunduğunu dile getiren Aymen, "Suudi Arabistan, bu alanda 4 milyar doları aşan ithalatıyla dünya çapında önemli bir alıcı. Çin ve İtalya'nın ardından en büyük üçüncü tedarikçiyiz ve bu durum, bizim için daha fazla büyüme potansiyeline işaret ediyor" diyor.

200 Türk şirketi yatırım yaptı

Dış Ekonomik İlişkileri Kurulu (DEİK) bünyesindeki Türkiye-Suudi Arabistan İş Konseyi verilerine göre başta inşaat, enerji, sağlık, gıda, mobilya ve turizm sektörleri olmak üzere Suudi Arabistan'da aktif olarak faaliyet gösteren ve yatırım yapan Türkiye merkezli şirketlerin sayısı 200'ü bulmuş durumda.

Bu şirketler içerisinde Limak, TAV, IC İçtaş, Kuzu, Mapa, Kolin ve Tekfen gibi Türkiye'de de çok tanınan dev isimler olması dikkat çekiyor. Erdoğan ve Veliaht Prens bin Selman arasındaki ilişkilerin düzelmesi sonrası Türk şirketlerin bölgede yaklaşık 10 milyar dolarlık alt ve üst yapı ihalesi aldığı belirtiliyor. Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) verilerine göre de 2024 yılının ilk dokuz ayında Türk müteahhitlerin yurt dışında en çok iş üstlendiği ülke 2,3 milyar dolarla Suudi Arabistan oldu.

Suudi Arabistan'ın yaklaşık 1 trilyon dolarlık yatırım planı ile ilan ettiği "Vizyon 2030" planı kapsamında yılda 100 milyon turist hedefi koyması, hem alt yapı hem de üst yapı yatırımlarında patlama yaratmış durumda. Plan doğrultusunda Suudi Arabistan'ın 12 şehrinde, yaşam kalitesini iyileştirmek ve ekonomik kalkınmayı hızlandırmak amacıyla çok sayıda proje hayata geçiriliyor. Bu dönüşüm projelerinden Türk şirketlerinin de önümüzdeki birkaç yıl içerisinde 20 milyar dolarlık pay alması öngörülüyor.